Projectbeschrijving
Het project FUSION streeft naar een beter gecoördineerd, evenwichtig en duurzaam waterbeheer in het grensoverschrijdende stroomgebied van de Leie.
In Frankrijk baant de Leie zich een weg door heuvelachtig landschap, waardoor haar bovenstroomse zijrivieren een vrij hoge stroomsnelheid hebben. Na de grens stromen deze waterlopen verder in de kustvlakte en worden ze breder, waardoor het water snelheid verliest en hoge waterstanden enkele dagen kunnen aanhouden. Overstromingen komen frequent voor en worden verergerd door toedoen van de mens (verstedelijking, verharding, droogleggen van wetlands, etc.) en ook steeds meer door klimaatverandering.
Het partnerschap tussen Provincie West-Vlaanderen, HIT, USAN, SYMSAGEL, en SERTIT in het kader van FUSION heeft daarom als doel om de afvoersnelheden te vertragen en de biodiversiteit aan beide kanten van de grens te bevorderen. Natuurlijke hydraulische infrastructuren zullen vergezeld worden van ecologisch verantwoorde en klimaatrobuuste maatregelen.
Al deze maatregelen zullen bijdragen tot de integratie van de waterlopen in het landschap, de opslag van water, het voorkomen van bodemerosie en het creëren van een stabiele omgeving voor de biodiversiteit, de economie (landbouw) en recreatie.
Daarnaast zal FUSION ook gebruik maken van satellietbeelden om de kwetsbaarheid van overstromingsgevoelige gebieden grensoverschrijdend in kaart te brengen, evenals de impact van vroegere en toekomstige overstromingen in het stroomgebied van de Leie.
Projectdoelstellingen
Het partnerschap wenst :
– Het risico op overstromingen in stedelijke en landbouwgebieden te verminderen.
– Een grensoverschrijdende communicatie uit te werken over gecoördineerd waterbeheer bij overstromingen, via een samenwerkingsactie tussen de partners.
– De bewoners bewust te maken van de methodes voor overstromingsrisicobeheer en de meerwaarde ervan voor het milieu.
– Het overstromingsrisicobewustzijn bij de plaatselijke actoren en bewoners te vergroten.
– Bij te dragen tot de verbetering van de biodiversiteit.
– De infrastructuur beter te beheren om opnieuw meer biodiversiteit te creëren en deze beter bestand te maken tegen klimaatverandering.
Projectcommunicatie
Innovatieve communicatie-instrumenten ter ondersteuning van de verandering :
Om onze grensoverschrijdende gebieden voor te bereiden op het veerkrachtiger worden tegenover de gevolgen van de klimaatverandering moeten de bewoners en de actoren bewust gemaakt worden van de risico’s.
Het project plant een innovatief grensoverschrijdend communicatie-instrument op basis van overstromingsbewustwording, aangezien overstromingen nooit stoppen bij een grens.
Het doel van het project is het produceren, overdragen en doorgeven van informatie over de gegevens van de overstroomde gebieden dankzij grensoverschrijdende satellietbeelden om verkozenen.
Overstromingen in het stroomgebied van de Lys
Deze natuurlijke configuratie veroorzaakt al meer dan 25 jaar overstromingen in landbouw- en stedelijke gebieden, met aanzienlijke schade voor de bevolking, de landbouw en het milieu : 2001, 2002, 2005, 2007, 2009, 2012, 2014, 2016, 2019, 2021.
Voor deze periode tonen de statistieken een toename van de overstromingsfrequentie en een grotere intensiteit ervan. Hoewel overstromingen een natuurlijk verschijnsel zijn, is de omvang ervan het gevolg van verschillende factoren, waaronder de invloed van de klimaatverandering, de verharding van de bodem, de kunstmatige inrichting van de waterlopen en het verdwijnen van de wetlands. De verstedelijking in de grensoverschrijdende gebieden, soms zelfs in overstromingsgevoelige gebieden, de verandering van het grondgebruik door de ontwikkeling van intensieve landbouwpraktijken en de historische overwelving van waterlopen hebben de gemeenten steeds kwetsbaarder gemaakt voor het overstromingsrisico.
Het neerslagregime verandert en dit resulteert in nattere winters, meer regendagen en drogere zomers, maar met frequentere en intensere zomerstormen. In de winter zal dit leiden tot frequentere en grotere rivieroverstromingen, terwijl in de zomer vooral de snelheid zal toenemen.
We moeten dus dringend werken aan de vertraging van de stroomsnelheid en aan de opslag ervan. Daarom zal elke partner werken aan het afremmen van de snelheid in de zijrivieren van de Leie en dit zal een collectief effect hebben op de grensoverschrijdende overstromingen. Het doel is de snelheid van het water te vertragen met het oog op een betere bescherming tegen overstromingen in stedelijke gebieden, en dit door de aanleg van lichte natuurlijke voorzieningen (vijvers, poelen, rijswerk, meanders, hagen en aanplanten van regionale boomsoorten, enz.) te combineren met buffervoorzieningen.
Deze ingrepen zullen het ook mogelijk maken de diffuse verontreinigingen te verminderen, de kwaliteit van het oppervlaktewater te verbeteren en het water- en droogtebeheer in de zomer te bevorderen.
Om nieuwe destructieve overstromingen te voorkomen moeten de rivieren overal waar mogelijk weer ruimte en bewegingsvrijheid krijgen, waarbij er uiteraard voor gezorgd moet worden dat de impact op de bevolking tot een minimum beperkt wordt, en moeten tegelijkertijd gebieden weer met de rivier verbonden worden om de ecologische veerkracht ervan te herstellen, zoals de heropening van waterlopen, die in hun vallei gelaten worden. De heropening van waterlopen gaat meestal gepaard met een laterale en soms verticale decompartimentering van de waterloop.
